ترفندهای کاربردی برای خوانایی بهتر محتوای وب که باید بدانید!
خوانایی محتوا یکی از مهمترین عوامل موفقیت یک وبسایت است. اگر محتوای شما خوانا نباشد، کاربران به سرعت از سایت شما خارج میشوند و هرگز برنمیگردند. در این مقاله، 18 ترفند عملی و کاربردی را برای افزایش خوانایی محتوای وب به شما ارائه میدهیم. با عمل کردن به این موارد، میتوانید محتوایی جذابتر، قابل فهمتر و تاثیرگذارتر تولید کنید و مخاطبان بیشتری را جذب وبسایت خود نمایید.
- ✅
بهرهگیری از فونتهای مناسب:
فونتهای خوانا و استاندارد مانند ایرانسنس، وزیرمتن و لوتوس را انتخاب کنید. - ✅
انتخاب اندازه فونت مناسب:
سایز فونت باید به اندازهای باشد که برای اکثر کاربران به راحتی قابل خواندن باشد. سایز 16px به بالا توصیه میشود. - ✅
رعایت فاصلهی خطوط (Line Height):
فاصلهی مناسب بین خطوط باعث میشود چشم کاربر خسته نشود. مقدار 1.5 تا 2 برابر اندازهی فونت مناسب است. - ✅
بهرهگیری از کنتراست رنگ مناسب:
رنگ متن و پسزمینه باید به گونهای انتخاب شوند که کنتراست کافی داشته باشند. متن سیاه روی پسزمینهی سفید کاملا مطلوب است. - ✅
تقسیم متن به پاراگرافهای کوتاه:
پاراگرافهای طولانی خواننده را خسته میکنند. هر پاراگراف باید یک ایدهی اصلی را پوشش دهد.
- ✅
بهرهگیری از عنوانها و زیرعنوانها (Headings):
عنوانها به سازماندهی محتوا کمک میکنند و به خواننده اجازه میدهند به سرعت موضوعات مورد نظر خود را پیدا کند. - ✅
بهرهگیری از لیستهای نقطهای و شمارهدار (Bullet Points Numbered Lists):
لیستها برای ارائه اطلاعات به صورت مختصر و مفید بسیار مناسب هستند. - ✅
بهرهگیری از تصاویر و ویدیوها:
تصاویر و ویدیوها محتوا را جذابتر میکنند و به درک بهتر مطالب کمک میکنند. - ✅
بهینهسازی تصاویر برای وب:
تصاویر باید حجم مناسبی داشته باشند تا سرعت بارگذاری صفحه را کاهش ندهند. - ✅
بهرهگیری از فضای سفید (White Space):
فضای سفید به متن اجازه میدهد که “نفس بکشد” و خواندن آن را آسانتر میکند. - ✅
بهرهگیری از کلمات کلیدی (Keywords) به صورت طبیعی:
از کلمات کلیدی مرتبط با موضوع محتوا در متن خود استفاده کنید، اما زیادهروی نکنید. - ✅
بهرهگیری از لینکهای داخلی و خارجی:
لینکها به کاربران کمک میکنند تا به اطلاعات بیشتر دسترسی پیدا کنند. - ✅
ویراستاری و تصحیح متن:
قبل از انتشار محتوا، آن را به دقت ویراستاری کنید تا از عدم وجود اشتباهات املایی و نگارشی مطمئن شوید. - ✅
بهرهگیری از لحن مناسب:
لحن محتوا باید با مخاطبان شما همخوانی داشته باشد. - ✅
بهرهگیری از افعال معلوم:
افعال معلوم خوانایی را افزایش میدهند و جملات را مستقیمتر میکنند. - ✅
حذف جملات طولانی و پیچیده:
سعی کنید جملات خود را تا حد امکان کوتاه و ساده نگه دارید. - ✅
بهرهگیری از زبان ساده و قابل فهم:
از اصطلاحات تخصصی و پیچیده خودداری کنید، مگر اینکه مخاطبان شما متخصص باشند.
با اعمال این ترفندها، میتوانید محتوای خود را به گونهای بهینه کنید که برای مخاطبان شما جذاب و قابل فهم باشد و در نتیجه، نرخ تعامل و ماندگاری کاربران را در وبسایت خود افزایش دهید.
18 ترفند برای خوانایی بیشتر محتوا
1. از فونتهای خوانا استفاده کنید
انتخاب فونت مناسب، اولین قدم برای افزایش خوانایی است.فونتهای خوانا و رایج مانند ایرانسنس، وزیرمتن یا لوتوس را انتخاب کنید.از فونتهای فانتزی و پیچیده که خواندن را دشوار میکنند، خودداری کنید.به اندازهی فونت نیز دقت کنید.اندازهی خیلی کوچک یا خیلی بزرگ، خواندن متن را آزاردهنده میکند.معمولاً اندازهی 16 تا 18 پیکسل برای متن اصلی وبسایت مناسب است.به وزن فونت (Font Weight) نیز توجه کنید.وزن مناسب، متن را خواناتر و جذابتر میکند.وزنهای خیلی سبک یا خیلی سنگین ممکن است خواندن را دشوار کنند.
فونتهایی که دارای فاصله مناسب بین حروف و کلمات هستند را در اولویت قرار دهید.این فاصله باعث میشود که چشم راحتتر کلمات را تشخیص دهد.به نوع دستگاهی که کاربران از آن استفاده میکنند نیز توجه کنید.فونتهای خاصی ممکن است در برخی دستگاهها به خوبی نمایش داده نشوند.از ترکیب دو یا سه فونت مختلف برای عنوانها، متن اصلی و نقلقولها استفاده کنید تا محتوای شما جذابتر شود.حتماً قبل از انتشار نهایی، متن را در دستگاههای مختلف (موبایل، تبلت، دسکتاپ) بررسی کنید تا از خوانایی آن مطمئن شوید.
2. از فضای سفید به درستی استفاده کنید
فضای سفید (White space) به فضای خالی اطراف عناصر متن اشاره دارد.استفادهی درست از فضای سفید، به چشم استراحت میدهد و خوانایی را به شدت افزایش میدهد.بین پاراگرافها فضای کافی در نظر بگیرید.این کار باعث میشود که پاراگرافها از هم جدا شوند و متن نظم بهتری پیدا کند.در اطراف تصاویر و سایر عناصر بصری نیز فضای سفید ایجاد کنید.این کار باعث میشود که این عناصر بهتر دیده شوند و با متن ترکیب بهتری داشته باشند.از فضای سفید در حاشیههای صفحه نیز استفاده کنید.حاشیههای باریک، متن را شلوغ و نامرتب نشان میدهند.
به فاصلهی بین خطوط (Line-height) نیز توجه کنید.
فاصلهی کم بین خطوط، خواندن متن را دشوار میکند.فضای سفید نباید خیلی زیاد باشد، زیرا ممکن است باعث شود که خواننده ارتباط بین عناصر مختلف را از دست بدهد.بهرهگیری از فضای سفید یک هنر است.با تمرین و تجربه میتوانید به بهترین نحو از آن استفاده کنید.
3. از جملات و پاراگرافهای کوتاه استفاده کنید
جملات و پاراگرافهای طولانی، خواندن را خستهکننده میکنند. سعی کنید جملات خود را تا حد امکان کوتاه و مختصر نگه دارید. پاراگرافها نیز نباید خیلی طولانی باشند. یک پاراگراف معمولاً باید شامل 3 تا 5 جمله باشد. اگر مجبور به بهرهگیری از جملات طولانی هستید، از کلمات ربط مناسب استفاده کنید تا ارتباط بین قسمتهای مختلف جمله مشخص شود. پاراگرافها را با یک ایدهی اصلی شروع کنید و در ادامهی آن، ایدههای فرعی را مطرح کنید. از تکرار ایدهها در پاراگرافهای مختلف خودداری کنید. هنگام ویرایش، جملات و پاراگرافهای طولانی را پیدا کنید و سعی کنید آنها را کوتاهتر کنید.
4. از عنوانها و زیرعنوانها به درستی استفاده کنید
عنوانها و زیرعنوانها، به خواننده کمک میکنند تا ساختار متن را درک کند و به سرعت به قسمتهای مورد نظر خود دسترسی پیدا کند. از عنوانهای توصیفی و جذاب استفاده کنید که محتوای هر بخش را به خوبی نشان دهند. از یک سلسلهمراتب منطقی برای عنوانها و زیرعنوانها استفاده کنید. عنوان اصلی (H1) باید بزرگترین باشد و زیرعنوانها (H2, H3, . . . ) به ترتیب کوچکتر شوند. از کلمات کلیدی در عنوانها و زیرعنوانها استفاده کنید تا محتوای شما برای موتورهای جستجو بهینهتر شود. عنوانها و زیرعنوانها را به صورت برجسته (Bold) یا با رنگ متفاوت مشخص کنید تا به راحتی قابل تشخیص باشند. بین عنوانها و متن اصلی، فضای کافی در نظر بگیرید. به طول عنوانها نیز توجه کنید. عنوانهای خیلی طولانی، خواندن را دشوار میکنند.
5. از لیستها و بولتها استفاده کنید
لیستها و بولتها، برای ارائه اطلاعات به صورت سازمانیافته و خلاصه بسیار مناسب هستند. از لیستها برای ارائه مجموعهای از موارد مرتبط استفاده کنید. از بولتها برای برجسته کردن نکات کلیدی استفاده کنید. از یک ساختار گرامری مشابه برای تمام موارد موجود در لیست یا بولتها استفاده کنید. موارد موجود در لیست یا بولتها را به ترتیب اهمیت مرتب کنید. از لیستهای تودرتو (Nested lists) برای ارائه اطلاعات پیچیدهتر استفاده کنید. به جای جملات طولانی، از عبارات کوتاه و مختصر در لیستها و بولتها استفاده کنید.
6. از تصاویر و ویدیوها استفاده کنید
تصاویر و ویدیوها، محتوای شما را جذابتر و قابل فهمتر میکنند. یک تصویر میتواند هزاران کلمه را بیان کند. از تصاویر و ویدیوهای مرتبط با محتوای خود استفاده کنید. تصاویر و ویدیوها را با کیفیت بالا انتخاب کنید. از متن جایگزین (Alt text) برای تصاویر استفاده کنید تا در صورت لود نشدن تصویر، محتوای آن برای کاربر مشخص شود. تصاویر و ویدیوها را در اندازههای مناسب قرار دهید. تصاویر خیلی بزرگ یا خیلی کوچک، ظاهر سایت را نامناسب میکنند. از اینفوگرافیکها (Infographics) برای ارائه اطلاعات پیچیده به صورت بصری استفاده کنید. به حقوق کپیرایت تصاویر و ویدیوها احترام بگذارید.
7. از رنگها به درستی استفاده کنید
رنگها میتوانند تأثیر زیادی بر احساسات و رفتار کاربران داشته باشند. از رنگها به درستی استفاده کنید تا خوانایی و جذابیت محتوای خود را افزایش دهید. از یک پالت رنگی هماهنگ و جذاب استفاده کنید. رنگ متن و پسزمینه را به گونهای انتخاب کنید که کنتراست کافی بین آنها وجود داشته باشد. رنگهای خیلی مشابه، خواندن را دشوار میکنند. از رنگها برای برجسته کردن نکات کلیدی استفاده کنید. از رنگهای زیاد و متنوع در یک صفحه خودداری کنید. این کار باعث سردرگمی کاربر میشود. به معنی رنگها در فرهنگهای مختلف توجه کنید. یک رنگ ممکن است در یک فرهنگ معنای مثبت و در فرهنگ دیگر معنای منفی داشته باشد. به ترجیحات رنگی مخاطبان خود توجه کنید.
8. از فضای منفی (Negative Space) استفاده کنید
فضای منفی یا فضای خالی، به فضای اطراف عناصر بصری اشاره دارد. استفادهی درست از فضای منفی، به چشم استراحت میدهد و خوانایی را بهبود میبخشد. بین عناصر مختلف متن (عنوانها، پاراگرافها، تصاویر، . . . ) فضای کافی در نظر بگیرید. در اطراف دکمهها و سایر عناصر تعاملی نیز فضای منفی ایجاد کنید تا به راحتی قابل کلیک کردن باشند. از فضای منفی در حاشیههای صفحه نیز استفاده کنید. فضای منفی نباید خیلی زیاد باشد، زیرا ممکن است باعث شود که خواننده ارتباط بین عناصر مختلف را از دست بدهد. بهرهگیری از فضای منفی یک هنر است. با تمرین و تجربه میتوانید به بهترین نحو از آن استفاده کنید. هر چه فضای منفی بیشتری در صفحه وجود داشته باشد، خوانایی محتوا بیشتر خواهد بود.
9. از اصطلاحات تخصصی کمتری استفاده کنید
استفاده بیش از حد از اصطلاحات تخصصی، باعث میشود که محتوای شما برای مخاطبان عمومی قابل فهم نباشد. سعی کنید اصطلاحات تخصصی را به حداقل برسانید و در صورت استفاده، آنها را به طور کامل توضیح دهید. اگر مجبور به بهرهگیری از اصطلاحات تخصصی هستید، از یک واژهنامه (Glossary) برای تعریف آنها استفاده کنید. از زبان ساده و روان استفاده کنید. از مثالهای ملموس برای توضیح مفاهیم پیچیده استفاده کنید. به سطح دانش مخاطبان خود توجه کنید. قبل از انتشار محتوا، آن را به یک فرد غیرمتخصص نشان دهید و از او بخواهید که نظر خود را در مورد قابل فهم بودن آن بیان کند. هدف اصلی شما، انتقال پیام به مخاطب است. پس سعی کنید از زبانی استفاده کنید که برای او قابل فهم باشد.
10. از علائم نگارشی به درستی استفاده کنید
علائم نگارشی، به خواننده کمک میکنند تا ساختار جمله را درک کند و معنی آن را به درستی تفسیر کند. استفادهی درست از علائم نگارشی، یکی از مهمترین عوامل در افزایش خوانایی است. از نقطهگذاری (. /؟!) به درستی استفاده کنید تا جملات خود را به طور واضح از هم جدا کنید. از ویرگول (،) برای جدا کردن عبارات و کلمات مختلف در یک جمله استفاده کنید. از دونقطه (:) برای معرفی یک لیست یا توضیح بیشتر در مورد یک موضوع استفاده کنید. از سهنقطه (. . . ) برای نشان دادن حذف یا ادامه یک عبارت استفاده کنید. از گیومه («») برای نقلقولها و برجسته کردن کلمات خاص استفاده کنید. از پرانتز (()) برای ارائه اطلاعات اضافی یا توضیحات تکمیلی استفاده کنید.
11. از لینکهای داخلی و خارجی استفاده کنید
لینکهای داخلی، به خواننده کمک میکنند تا به سایر صفحات مرتبط در وبسایت شما دسترسی پیدا کند. لینکهای خارجی، به منابع معتبر دیگر اشاره میکنند و اعتبار محتوای شما را افزایش میدهند. از لینکهای مرتبط و مفید استفاده کنید. متن لینک (Anchor text) باید توصیفی و مرتبط با محتوای صفحهی مقصد باشد. از باز کردن لینکهای خارجی در یک تب جدید (New tab) استفاده کنید تا کاربر از وبسایت شما خارج نشود. از لینکهای داخلی برای هدایت کاربر به صفحات مهمتر در وبسایت خود استفاده کنید. لینکها را به صورت واضح مشخص کنید (مثلا با رنگ متفاوت یا زیرخط). از لینکهای شکسته (Broken links) خودداری کنید.
12. از پاراگرافهای طویل خودداری کنید
پاراگراف های طویل باعث خستگی چشم خواننده میشوند و درک مطلب را دشوار میکنند. سعی کنید هر پاراگراف را به چند پاراگراف کوتاه تر تقسیم کنید. هر پاراگراف باید یک ایده اصلی را مطرح کند. بهترین حالت این است که هر پاراگراف شامل ۳ تا ۵ جمله باشد. فاصله مناسب بین پاراگراف ها را رعایت کنید. با بهرهگیری از لیست ها و بولت ها میتوانید از پاراگراف های طولانی جلوگیری کنید. نوشتن پاراگراف های کوتاه باعث افزایش جذابیت متن شما میشود. همیشه بعد از نوشتن، متن خود را ویرایش کنید و پاراگراف های طولانی را کوتاه کنید.
13. از افعال معلوم به جای مجهول استفاده کنید
بهرهگیری از افعال معلوم به جای مجهول، متن را روانتر و قابل فهمتر میکند. افعال معلوم، فاعل جمله را مشخص میکنند و خواننده را بهتر درگیر میکنند. مثلا به جای “کتاب توسط او خوانده شد”، بنویسید “او کتاب را خواند”. بهرهگیری از افعال مجهول، اغلب باعث طولانی شدن جملات و پیچیدهتر شدن آنها میشود. در مواردی که فاعل جمله مهم نیست یا مشخص نیست، بهرهگیری از افعال مجهول مجاز است. در بیشتر موارد، بهرهگیری از افعال معلوم، انتخاب بهتری است. هنگام ویرایش متن، به افعال مجهول توجه کنید و سعی کنید آنها را به افعال معلوم تبدیل کنید. این کار باعث میشود که متن شما شفافتر و جذابتر شود.
14. از لحن دوستانه و صمیمی استفاده کنید
بهرهگیری از لحن دوستانه و صمیمی، باعث میشود که خواننده احساس راحتی بیشتری کند و با محتوای شما ارتباط بهتری برقرار کند. از زبان عامیانه و خودمانی استفاده کنید (البته در حد اعتدال). از مخاطب خود سوال بپرسید و با او تعامل داشته باشید. از شوخی و طنز استفاده کنید (البته در صورت مناسب بودن). از کلمات مثبت و انگیزشی استفاده کنید. به مخاطب خود احترام بگذارید. از خودتان باشید و سعی کنید لحن منحصر به فرد خود را پیدا کنید.
15. از لحن فعال استفاده کنید
لحن فعال، جملات را مستقیم و قدرتمند میکند. بهرهگیری از لحن فعال به خواننده کمک میکند تا سریعتر و آسانتر منظور شما را درک کند. به جای نوشتن “توسط تیم ما بررسی شد”، بنویسید “تیم ما بررسی کرد”. لحن فعال، باعث ایجاد ارتباط مستقیم بین فاعل و فعل میشود. جملات با لحن فعال، معمولاً کوتاهتر و مؤثرتر هستند. لحن فعال به انتقال اطلاعات به صورت واضح و مختصر کمک میکند. همیشه سعی کنید تا جایی که امکان دارد از لحن فعال در نوشتههای خود استفاده کنید. با تمرین و دقت، بهرهگیری از لحن فعال به یک عادت تبدیل خواهد شد.
16. محتوا را برای موبایل بهینه کنید
اندازه فونتها را برای موبایل تنظیم کنید. دکمهها و لینکها را به اندازه کافی بزرگ طراحی کنید تا به راحتی قابل لمس باشند. از تصاویر و ویدیوهای کمحجم استفاده کنید تا سرعت لود صفحه در موبایل افزایش یابد. محتوای خود را به بخشهای کوچک تقسیم کنید تا خواندن آن در موبایل آسانتر شود. قبل از انتشار نهایی، حتماً محتوای خود را در موبایل تست کنید.
17. از ویرایش و بازخوانی غافل نشوید
ویرایش و بازخوانی، یکی از مهمترین مراحل در تولید محتوا است. بعد از نوشتن، حتماً متن خود را ویرایش کنید و اشتباهات املایی، گرامری و نگارشی را برطرف کنید. 
متن خود را چند بار بخوانید و به دنبال جملات نامفهوم، پاراگرافهای طولانی و اشتباهات دیگر بگردید. از یک دوست یا همکار بخواهید که متن شما را بخواند و نظر خود را در مورد آن بیان کند. میتوانید از ابزارهای آنلاین ویرایش متن نیز استفاده کنید. ویرایش و بازخوانی، باعث میشود که محتوای شما حرفهایتر و قابل اعتمادتر به نظر برسد. هر چه متن شما بدون اشتباه باشد، خواننده راحتتر میتواند روی محتوای اصلی تمرکز کند. هرگز ویرایش و بازخوانی را فراموش نکنید!
18. از ابزارهای سنجش خوانایی استفاده کنید
این ابزارها، با بهرهگیری از فرمولهای مختلف، میزان دشواری متن را بر اساس تعداد کلمات، طول جملات و سایر عوامل محاسبه میکنند. برخی از این ابزارها، پیشنهادهایی برای بهبود خوانایی متن نیز ارائه میدهند. تعدادی از ابزارهای سنجش خوانایی آنلاین به صورت رایگان در دسترس هستند. این ابزارها یک روش سریع و آسان برای ارزیابی خوانایی محتوای شما هستند.
